รวมวิธีลดบวมหลังศัลยกรรม ดูแลตัวเองอย่างไรให้ฟื้นตัวเร็วลดรอยช้ำ

อาการบวมช้ำหลังศัลยกรรมถือเป็นเรื่องปกติที่สามารถเกิดขึ้นได้ แต่การรู้ว่าช่วงเวลาไหนที่อาการควรเริ่มดีขึ้น และสังเกตได้ว่าสัญญาณแบบใดที่ไม่ควรมองข้าม จะช่วยให้เรารับมือกับการฟื้นตัวได้อย่างมั่นใจ และดูแลตัวเองได้อย่างเหมาะสมในแต่ละช่วง

 ระยะเวลาที่อาการบวมจะค่อย ๆ ลดลง

โดยทั่วไปแล้วอาการบวมหลังศัลยกรรม จะมีรูปแบบการเปลี่ยนแปลงดังนี้

• ช่วง 1-3 วันแรก เป็นช่วงที่อาการบวมจะมากสุด เนื่องจากมีการอักเสบและการสะสมของของเหลว โดยเราจะสังเกตเห็นได้ว่าบริเวณที่ผ่าตัดบวมเป่งและอาจมีรอยช้ำค่อนข้างมาก
• ช่วง 1 สัปดาห์แรก อาการบวมและช้ำอาจยังเห็นได้ชัด แต่จะค่อย ๆ ดีขึ้นตามลำดับ ซึ่งการประคบเย็นในช่วงแรก และเปลี่ยนเป็นประคบอุ่นตามที่แพทย์แนะนำ จะช่วยบรรเทาอาการและเร่งให้ร่างกายฟื้นตัวได้เร็วขึ้น
• ช่วง 2-4 สัปดาห์ อาการบวมจะลดลงไปมากจนเห็นความเปลี่ยนแปลงชัดเจน แต่ในบางจุดอาจยังมีอาการบวมเล็กน้อยหลงเหลืออยู่ ซึ่งเรียกว่าบวมเรื้อรัง (residual swelling) เป็นลักษณะการบวมที่เกิดลึกในชั้นเนื้อเยื่อ และมักจะค่อย ๆ จางหายไปเองเมื่อร่างกายฟื้นตัวเต็มที่
• ช่วง 1-3 เดือน อาการบวมจะลดลงจนเกือบเป็นปกติ รูปร่างเริ่มเข้าที่มากขึ้น
• ช่วง 6 เดือน – 1 ปี สำหรับบางหัตถการหรือบางบุคคล อาจมีอาการบวมเล็กน้อยคงอยู่ได้นานถึง 6 เดือน หรืออาจถึง 1 ปี กว่าจะเห็นผลลัพธ์สุดท้ายที่สมบูรณ์

สิ่งที่ควรเข้าใจคือ ระยะเวลาการหายบวมที่กล่าวมาเป็นเพียงค่าโดยประมาณเท่านั้น เพราะแต่ละคนอาจมีอาการบวมมากหรือน้อยต่างกัน ขึ้นอยู่กับประเภทของการผ่าตัด ระดับการบาดเจ็บของเนื้อเยื่อ รวมถึงการดูแลตัวเองหลังทำ

การใช้ยาลดบวม ควรปรึกษาแพทย์ก่อนเสมอ

ในบางกรณี แพทย์อาจพิจารณาจ่ายยาลดบวมให้ผู้ป่วยหลังศัลยกรรม เช่น ยาประเภทกลุ่มสเตียรอยด์ หรือยาที่ช่วยลดการอักเสบ ซึ่งจะช่วยให้ลดอาการบวมได้เร็วขึ้น อย่างไรก็ตาม ห้ามซื้อยามาทานเองโดยเด็ดขาด ควรใช้ยาตามคำสั่งของแพทย์เท่านั้น เพื่อป้องกันผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์และการรบกวนกระบวนการฟื้นตัวตามธรรมชาติของร่างกาย

อาการผิดปกติที่ควรรีบกลับไปพบแพทย์

แม้ว่าอาการบวมช้ำเป็นเรื่องปกติ แต่หากพบสัญญาณผิดปกติเหล่านี้ ควรรีบกลับไปพบแพทย์โดยเร็ว เพราะอาจเป็นสัญญาณของภาวะแทรกซ้อน

• อาการบวมเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วและรุนแรงผิดปกติ โดยเฉพาะหลังจากผ่านพ้นช่วง 2-3 วันแรกไปแล้ว
• ปวดรุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ และไม่ทุเลาลงแม้ทานยาแก้ปวด หรือมีอาการปวดเฉพาะจุดที่เพิ่มขึ้นมาก
• มีไข้สูง หรือมีอาการหนาวสั่น อาจบ่งบอกถึงการติดเชื้อ
• ผิวหนังบริเวณที่ผ่าตัดแดงจัด ร้อนจัด หรือมีหนอง/กลิ่นเหม็น เป็นสัญญาณของการติดเชื้อ
• มีเลือดออกมากผิดปกติจากแผลผ่าตัด หรือเลือดไม่หยุดไหล
• อาการชา หรืออ่อนแรงผิดปกติ โดยเฉพาะบริเวณที่ผ่าตัด อาจบ่งบอกถึงปัญหาเกี่ยวกับเส้นประสาท
• คลื่นไส้ อาเจียน วิงเวียนศีรษะอย่างรุนแรง หรือมีอาการผิดปกติอื่น ๆ 

การคอยสังเกตความเปลี่ยนแปลงของร่างกายอย่างใกล้ชิด และรีบปรึกษาแพทย์หากมีอาการอะไรที่รู้สึกไม่แน่ใจ จะช่วยให้ได้รับคำแนะนำและการดูแลที่เหมาะสมในช่วงพักฟื้นหลังศัลยกรรม